Thomas Alva Edison

THOMAS ALVA EDİSON (1847/1931)

Thomas Alva Edison, Hollanda kökenli Amerikalı mucit (Ohio/Milan 1847 Jersey/Orange 1931). Küçük yaşta ilgi duymaya başladigi fizik kitaplarındaki deneyleri evde kurduğu küçük laboratuvarında uygulamaya başladı. Bu arada trenlerde gazete satarak kazandığı parayı biriktirip laboratuvarı için gerekli araç ve gereçleri satın aldı. 15 yaşında satın aldığı baskı makinesiyle Grand Trunk Herald adlı haftalık bir gazete çıkarmaya başladı. Bir tren yolculuğu sırasında deney yaparken kimyasal maddelerin patlaması sonucu işitme duyusunu kısmen yitirdi. Bir süre sonra geçirdiği kızıl hastalığı sonunda da tümden sağır oldu. Bu arada telgrafçılığı öğrenerek bir süre demiryolları kurumunda telgraf memuru oldu; sonra Boston'daki Western Union Telegraph Company'ye gitti. 1868'de yaptığı elektrikle çalışan bir kayıt aygıtını çalıştığı Lowes Gold Idicator Company'ye sattı; kazandığı parayla New York'ta büyük bir atölyede açtı. Bu atölyede bir yandan telgraf aygıtlarının bakım ve onarımlarını yaparken, öte yandan da geniş ilgi gören kayıt makinelerini üretmeye başladı. Aynı zamanda bir araştırma laboratuvarı olarak kullandığı bu atölyede yeni buluşlar için çalışmalarını sürdürdü. Western Union Telgraph Company'nin isteği üzerine, Graham Bell'in buldugu telgraf aygıtını geliştirme çalıştırmalarına başladı. 1873'te tek bir hattan aynı anda iki telgrafın çekildiği telgraf aygıtını yapmayı başardı. 1876'da Orange'da büiyük bir laboratuvar kurdu. 1877'de gramofonun ilk biçimi olan ve günümüzdeki ses kayıt ve verici aygıtlarnın temelini oluşturan fonografi, 1880'de ise en büyük buluşlarından biri olan ilk akkor telli elektrik lambasını buldu. Daha sonra demir elektrotlu elektrik pilini yaptı. Dinamoyu geliştirdi ve elektrik ölçü aygıtlarını yaptı.

1882'de New York'ta elektrik enerjisinin değişik amaçlarla kullanılmasını sağlayan dünyanın ilk santralini kurdu. Ayrıca çok sayıda yeni buluşun patentini alıp kurduğu fabrikalarda bunların üretimini gerçekleştirdi. Daha önce kurduğu Edison Electric Light Company, Sprague Electric Railway Company, Motor Company gibi kuruluşları 1879'da Edison Generel Electric Company adı altında birleştirdi. 1892'de bu kuruluş Thomson Houston Electric Company adlı kuruluşla birleşerek General Electric Company adlı şirketi oluşturdu. Bu arada elektrik akımı üzerinde çalışmalar yaparken saptadığı (1883) filamandaki karbon tanelerinin zamanla buharlaşıp lambanın yüzeyinde birikişiyle ilgili buluşunu (Edison etkisi) 1897'de İngiliz fizikçisi J.A. Fleming dünyaya tanıttı. On yıllık bir çalışma sonucu 1909'da kendi adıyla anılan demir-nikelli yeni bir akümülatör geliştiren Edison, aynı dönemde Portland çimentosunun üretimini de geçekleştirdi. 1914' te yanan laboratuarını Ford'un desteğiyle yeniden işler duruma getirdi.

Yaşamının son yıllannda bahçe bitkilerinden yapay kauçuk üretimi konusunda çalışmalar yaptı.