Hareket ve Destek Sistemi

3 çeşit kas vardır ; düz kas, çizgili kas, kalp kası.


1. ÇİZGİLİ KASLAR :

Bunlara kırmızı kaslar de denir. İskeletin üstünü örtmüştür. Eklemler yardımıyla iskeletin hareketini sağlar. Bir organın hareket etmesi için en az iki kas demetinin zıt olarak çalışması gerekir. İstemli hareket ederler. Çizgili kas hücreleri uzun silindir şeklindedir. Hücreleri çok çekirdeklidir. Hızlı kasılır çabuk yorulurlar. Bantlaşma görülür.

2. DÜZ KASLAR :

Bunlara, beyaz kaslar da denir. İç organları oluştururlar. İsteğimiz dışında hareket ederler. Hücreleri mekik şeklindedir. Tek çekirdeklidir. Yavaş kasılır, yorulmazlar. Bantlaşma görülmez.

3. KALP KASI :

Kalbin yapısını oluşturur. Yapısı çizgili kasa benzer ama düz kas gibi çalışır. Hücreleri tek çekirdeklidir. Bantlaşma görülür.


HAREKET VE DESTEK SİSTEMİNİN SAĞLIĞI
Hareket sisteminin sağlığını korumak için, dengeli beslenmek, spor yapmak, ağır yük kaldırmamak gerekir. Oturma ve yürümede düzenli hareket edilmelidir. Kalsiyumca zengin besinler ve D vitamini yeterince alınmalıdır. (D vitaminin vücutta işlerlik kazana bilmesi için vücudun güneş ışınlarına ihtiyacı vardır.)

Hareket sisteminin hastalıkları; raşitizm, kemik veremi, kırık, çıkık, burkulma, incinme, oturma bozuklukları ve kas yorulmalarıdır.
KAS:
Kemik dokusu sert ve süngerimsi olmak üzere iki kısımdan oluşur.


4. SÜNGERİMSİ KEMİK DOKUSU:

Süngerimsi kemik dokusu; kırmızı kemik iliği ve düzensiz boşlukların bulunduğu ince kemik lamellerinden oluşmuştur. Sıkı kemiğe oranla daha yumuşaktır. Uzun kemiklerin baş kısmı ile diğer kemiklerin iç kısmında bulunur.


5. KIRMIZI KEMİK İLİĞİ VE SARI KEMİK İLİĞİ:

İki tip ilik vardır: kırmızı ilik ve sarı ilik: Kırmızı ilik (veya miyeloid ilik), süngerimsi kemikte bulunur. Alyuvar, akyuvar ve trombositler burada üretilir. Sarı ilikte bazı akyuvarlar üretilir. İçinde çok daha fazla sayıda yağ hücresi olduğu için sarı renklidir.

Doğuşta tüm kemik ilikleri kırmızı olur, zamanla sarı ilik oranı artar. Yetişkinlerde ortalama 2,6 kg kemik iliği olur, bunun yarısı kırmızıdır. Kırmızı ilik başlıca yassı kemiklerde (göğüs kemiği, kafatası, kaburgalar, omurgalar ve kürek kemikleri gibi) ve uzun kemiklerde ucundaki süngerimsi kısımda bulunur. Sarı ilik uzun kemiklerin orta kısmındaki boşlukta bulunur.

Önemli Not: Ciddi kan kaybı durumunda vücut sarı iliği kırmızıya dönüştürerek kan üretimini hızlandırır.
ç. Düzensiz şekilli kemikler : Değişik şekillerde olan ve genellikle diğer bir kaç kemikle bağlantı kuran kemiklerdir. Örneğin, omurlar, bazı yüz kemikleri gibi.
İnsan iskeleti yaklaşık 207 kemikten oluşmuştur. İskeleti oluşturan kemik sayısı 207 olarak belirtilmesine rağmen, bazı kaynaklarda bu sayıya kulak (6) ve dil (1) kemikleri de eklenerek sayı artırılmıştır. Bazı kaynaklarda ise kuyruk sokumu ve sağrı omurları birleşmiş olarak kabul edildiğinden, kemik sayısı daha az gösterilmiştir, iskelet baş, gövde ve üyeler iskeleti olarak üç bölümde incelenebilir .
HAREKET VE DESTEK SİSTEMİ

KEMİK:
İnsanların dik durması ve aktif hareket etmesi destek ve hareket sistemi ile sağlanır. Hareketler kas, kemik, ve eklemin birlikte çalışmasıyla gerçekleşir. İnsanda, destek ve hareket sistemi elemanı olan kemik doku, iskelet adını alır.
1. İNSANDA İSKELET SİSTEMİ : İnsanda iskelet sistemi, vücudun çatısını oluşturur. İskelet sistemi hareketi sağlamanın dışında iç organları koruma, kas ve iç organlara bağlanma yüzeyi oluşturma görevi de yapar. İskeleti oluşturan kemikler kalsiyum deposu olarak iş görür. Aynı zamanda kemiklerde kan hücreleri de meydana gelir. İskelet, anne karnında sekizinci haftaya kadar kıkırdaktır, daha sonra kemikleşme başlar. Doğumdan sonra kemik gelişimini kalıtsal, bünyesel ve çevresel faktörler etkiler.
2. İSKELET ÇEŞİTLERİ : Hayvanların çoğunda, vücuda destek olan, koruyan ve kaslara bağlanarak hareketi sağlayan iskelet sistemi bulunur. Hayvanlarda görülen iskelet dış ve iç iskelet olmak üzere iki tiptir.
A. Dış İskelet : Dış iskelet özel hücreler tarafından dışarıya salgılanan organik ve inorganik maddelerden meydana gelir. Dış iskelete sahip canlılarda iskelet görevi yapan kısımlar vücut dışında bulunduğu için kaslar iskelete içeriden bağlanır. Eklem bacaklılarda ve bazı yumuşakçalarda görülür. Dış iskelet büyümeyi sınırlandırır. Bu nedenle dış iskelete sahip hayvanlar, gelişme döneminde iskeletini tamamen atarlar veya daha büyüğünü oluştururlar. Bu olaya deri veya kabuk değiştirme denir.
B. İç İskelet : İç iskelet embriyonun mezoderm (orta deri) tabakasından farklılaşır. Genellikle kıkırdak ve kemikten meydana gelir. Kaslar iskelete dışarıdan bağlanır. Canlının büyümesini sınırlandırmaz. Aksine boyca uzamayı sağlar. Omurgasızlarda yaygın olarak iç iskelet görülmez. Sadece derisi dikenlilerde gelişmiş bir iç iskelet vardır. Omurgalılarda iç iskelet, kıkırdak ve kemik dokudan meydana gelmiştir.
3. KEMİK YAPISI VE ÇEŞİTLERİ : İnsan iskeletini oluşturan kemikler, şekillerine göre dört grupta incelenir;
a. Uzun kemikler : İki ucu şişkin, silindir şeklindeki kemiklerdir. Şişkin olan uçlara kemik ucu, silindir şeklindeki kısmına da kemik gövdesi denir. Kemik gövdesi çok sıkı yapıdadır. Ortasında uzunlamasına ilik kanalı denilen bir boşluk vardır ve içinde sarı ilik bulunur. Kemik uçları daha gevşek, süngerimsi bir yapı gösterir. Bu yapının boşluklarını da kırmızı ilik doldurur. Kemiklerin üzerini örten kemik zarı (periost) uzun kemikte enine büyümeyi ve onarımı sağlar. Uzun kemiklerin baş kısımlarında kıkırdak doku vardır. Ayrıca uzun kemiğin baş kısmı ile gövdesi arasında bulunan kıkırdak doku bir süre kemiğin boyuna uzamasını sağlar ve daha sonra kemikleşir. Kol ve bacak kemikleri uzun kemiklere örnektir. Uzun kemiklerde sarı ilik, kırmızı ilik bulunur.
b. Kısa Kemikler : Hemen hemen boy ve genişliği birbirine eşit olan kemiklerdir. Kısa kemikler dıştan kemik zarı ile sarılmıştır. Kemik zarının altında sert kemik, ortada ise süngerimsi kemik bulunur. Süngerimsi yapıda kırmızı kemik iliğine rastlanır. Kısa kemiklerde kemik kanalı bulunmaz. El ve ayak parmakları kısa kemiklerdir. Kırmızı ilik bulunur.
c. Yassı Kemikler : Genişliği fazla olan kemiklerdir. Bu kemiklerde yapılaşma kısa kemiklerde olduğu gibidir. Kafatası kemikleri, kürek kemikleri, kaburgalar ve kalça kemikleri yassı kemiklerdir. Kırmızı kemik iliği bulunur.